Γιάτσεκ Γκμοχ: Ο «δικός μας» Πολωνός

Σκεπτόμενος κανείς την ομάδα της Πολωνίας, έρχεται στο μυαλό ο συνδετικός κρίκος με τη χώρα μας που δεν είναι άλλος από τον Γιάτσεκ Γκμοχ.

Από την αρχή του ταξιδιού στη χώρα μας, πίσω στο 1979 για λογαριασμό του ΠΑΣ Γιάννινα, μέχρι και το κύκνειο άσμα με τον Παναθηναϊκό το 2010, το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Γιάτσεκ Γκμοχ αγάπησε την «Ελλάντα» του, αλλά και αγαπήθηκε για το μοναδικό του έργο.

Μέχρι να εμφανιστεί στο εγχώριο προσκήνιο, ήταν μέλος του τεχνικού τιμ της Εθνικής Πολωνίας ως βοηθός του Κάζιμιρ Γκόρσκι (μετέπειτα προπονητή της Καστοριάς) στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1972, όπου η ολυμπιακή ομάδα της χώρας του πήρε το χρυσό μετάλλιο και στο Μουντιάλ του 1974 στη Γερμανία όπου η Εθνική ανδρών κατέκτησε την 3η θέση. Το 1976 ο Γκμοχ έγινε πρώτος προπονητής της Εθνικής Πολωνίας, αντικαθιστώντας τον Γκόρσκι, κοουτσάροντας την ομάδα στο Μουντιάλ του 1978 στην Αργεντινή. Η τότε Πολωνία ήταν πραγματικά αξιοπρόσεκτη ομάδα με σπουδαίους παίκτες, όπως οι Τομαζέφσκι, Ζμούντα, Μπόνιεκ, Κάσπερτσακ, Λουμπάνσκι, Τσάρμακ, Λάτο και Μάζεκ. Σε αυτό το Μουντιάλ παρά την κατάληψη της πέμπτης θέσης, ο Γκμοχ αποφάσισε να αποχωρήσει. Σε επίπεδο σωματείων δούλεψε στη Λέγκια και σε άλλες ομάδες της χώρας του. Στη Νορβηγία δούλεψε για τη Σάιντ του Όσλο.

Η ανέλπιστη άφιξη για τον ΠΑΣ Γιάννινα

Ο ΠΑΣ Γιάννινα πέρασε το 1979 ένα δύσκολο καλοκαίρι, καθώς με μεγάλη δυσκολία μετατράπηκε σε Ποδοσφαιρική Ανώνυμη Εταιρεία (ΠΑΕ). Είχε καθιερωθεί το επαγγελματικό ποδόσφαιρο. Για να μην αποβληθεί από το πρωτάθλημα, με επέμβαση του τότε υπουργού Εθνικής Άμυνας Ευάγγελου Αβέρωφ δόθηκε δύο φορές παράταση των προθεσμιών μόνο και μόνο για να καλυφθεί το μετοχικό κεφάλαιο των 8 εκατομμυρίων δραχμών που ήταν το κατώτατο που προέβλεπε ο νόμος. Προπονητής προσλήφθηκε την τελευταία στιγμή ο Νίκος Αλέφαντος. Σύντομο ωστόσο το πέρασμά του μιας και στον πρώτο αγώνα του πρωταθλήματος με τον Ηρακλή στο Καυτανζόγλειο ενεπλάκη σε επεισόδιο με αστυνομικούς. Είχε δικαστικές περιπέτειες με συνέπεια να απολυθεί από τον ΠΑΣ Γιάννινα. Η ομάδα συνέχισε με υπηρεσιακό τεχνικό δίδυμο τους Γιώργο Σιόντη και Παύλο Τζαμάκο.

Προτάθηκαν στον ΠΑΣ για διάδοχοι του Αλέφαντου ο Πολωνός Αντρέι Στρεϊλάου, ένας Αυστριακός και ένας Γιουγκοσλάβος ονόματι Μάρκοβιτς που δούλευε στη Γαλλία. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον προκαλούσε η περίπτωση Στρεϊλάου. Είχε πει καλά λόγια και ο Γκόρσκι που δούλευε στην Καστοριά. Στα μέσα Οκτωβρίου του 1976 οι παράγοντες Βαγγέλης Γκουργκούλης και Κώστας Κράβαρης ταξίδεψαν για την Πολωνία με σκοπό να κλείσουν συμφωνία με τον Στρεϊλάου.

Η εντολή, από τον τότε πρόεδρο του ΠΑΣ, Κώστα Αναστασίου, ήταν να γυρίσουν πάση θυσία με τον Πολωνό νέο προπονητή της ομάδας. Από το γραφείο του Ευάγγελου Αβέρωφ είχε δοθεί εντολή στην ελληνική πρεσβεία της Βαρσοβίας να παράσχει κάθε διευκόλυνση στους παράγοντες του ΠΑΣ για να φέρουν εις πέρας το έργο τους. Έγινε η συνάντηση με τον Στρεϊλάου, ήταν θετικός να δουλέψει στην Ελλάδα, αλλά το τότε καθεστώς της Πολωνίας, που ανήκε στο ανατολικό μπλοκ, δεν έδινε στον Στρεϊλάου άδεια για να δουλέψει στο εξωτερικό. Όλες οι προσπάθειες που έγιναν, ακόμη και από τον Αβέρωφ μέσω της πολωνικής πρεσβείας στην Αθήνα, δεν απέφεραν αποτελέσματα.

Η περίπτωση Στρεϊλάου ναυάγησε. Οι Γκουργκούλης και Κράβαρης γύρισαν άπρακτοι στα Γιάννινα. Όμως στο διάστημα που ήταν στη Βαρσοβία, όπου και να ρωτούσαν, άκουγαν τα καλύτερα για τον Γκμοχ. Έφτασαν μέχρι τα γραφεία της Λέγκια για να πάρουν πληροφορίες. Τους είπαν τα καλύτερα. Όταν τέθηκαν στο διοικητικό συμβούλιο τα ονόματα των Γκμοχ και Μάρκοβιτς, ασυζητητί επικράτησε το πρώτο. Ο «σαγόνιας» ήταν προπονητής διεθνούς κύρους, κάτι που φάνηκε και αργότερα, όταν γνωστοί ξένοι προπονητές που τον συνάντησαν στα Γιάννινα, όπως οι Πεζάολα, Άλεν και ο Μπέαρζοτ που ήρθε το 1980 να «κατασκοπεύσει» τον Παναθηναϊκό, όταν είδαν τον Γκμοχ εξέφρασαν την απορία: «Γιάτσεκ, εσύ εδώ;». Ξαναπήγε παράγοντας του ΠΑΣ στην Καστοριά, με την οποία υπήρχαν καλές σχέσεις, για να ρωτήσει τον Γκόρσκι τι γνώμη έχει για τον Γκμοχ. Ο «παππούς» τούς είπε τα καλύτερα.

Η τελική συμφωνία στην Αθήνα μετά το παιχνίδι με τον Εθνικό

Οι διοικούντες τον ΠΑΣ μέσω του μάνατζερ Καούζα βρήκαν τρόπο να επικοινωνήσουν με τον Γκμοχ, να του αναπτύξουν τα θέματα της ομάδας, το οικονομικό, τη διαμονή, και του ζήτησαν να έρθει στην Ελλάδα. Ο Γκμοχ συμφώνησε προφορικά και στα μέσα Νοεμβρίου 1979, όταν ο ΠΑΣ είχε αγώνα με τον Εθνικό στον Πειραιά, έκανε ταξίδι-αστραπή στην Αθήνα. Είδε το παιχνίδι, του άρεσε η ομάδα και στο ξενοδοχείο «Στάνλεϊ» έκλεισε η οριστική συμφωνία. Ο Γιάτσεκ επέστρεψε στο Όσλο, με σκοπό την 1η Δεκεμβρίου να εγκατασταθεί οικογενειακώς στα Γιάννινα και να αναλάβει την τεχνική ηγεσία.

Η συμφωνία ήταν την 1η Δεκεμβρίου 1979 να αναλάβει την τεχνική ηγεσία. Δύο ημέρες νωρίτερα ξεκίνησε οδικώς από Νορβηγία με προορισμό τα Γιάννινα μέσω Ιταλίας. Ήταν Σάββατο και ο ΠΑΣ την επόμενη μέρα είχε αγώνα στη Ρόδο με την ομώνυμη ομάδα. Η αποστολή με τους παίκτες είχε φύγει οδικώς για Αθήνα και το απόγευμα θα πετούσε για Ρόδο. Στο αεροδρόμιο Ιωαννίνων οι Γκουργκούλης, Κράβαρης περίμεναν τον Γκμοχ να έρθει από Ηγουμενίτσα και να φύγει αμέσως αεροπορικώς για Αθήνα για να ενσωματωθεί στην αποστολή. Δύσκολος ο δρόμος στα κακοτράχαλα βουνά της Ηπείρου και για έναν ξένο άνθρωπο που οδηγούσε για πρώτη φορά με τέτοιες συνθήκες. Η αγωνία στο αεροδρόμιο Ιωαννίνων είχε φτάσει στο κατακόρυφο. Μάλιστα, είχε σκοπίμως καθυστερήσει η πτήση για Αθήνα με διάφορες προφάσεις για να προλάβει ο Γκμοχ. Μαζί με τους παράγοντες του ΠΑΣ αγωνιούσαν και επιβάτες, φίλοι της ομάδας. Καμία διαμαρτυρία και από κανέναν για την καθυστέρηση της πτήσης. Χαλάλι η αργοπορία, αρκεί να πάει ο Γκμοχ στη Ρόδο!

Μόλις ο δεύτερος προπονητής του ΠΟΚ

Είναι μαζί με τον Αυστριακό Χέλμουτ Σενέκοβιτς οι δύο μοναδικοί τεχνικοί που έχουν καθίσει στους πάγκους των τριών ομάδων του ΠΟΚ (Παναθηναϊκός, Ολυμπιακός , ΑΕΚ) στα μέσα και το τέλος της δεκαετίας του 80. Μετά τον ΠΑΣ (1981) η περιπλάνηση του τον έφερε και στους πάγκους των Απόλλωνα Αθήνας (1981/1982), και ΑΕΛ(1982/1983), αλλά και τους Αθηναϊκό (1994/1995), Εθνικό Πειραιώς (1995/1996), Ιωνικό (1997/1998), Καλαμάτα (1998/1999), Πανιώνιο (1999/2000) και ξανά Ιωνικό (2002/2003) ενώ κορυφαία στιγμή όπως το πανελλήνιο αναγνωρίζει δεν είναι το νταμπλ με τον Παναθηναϊκό (1984) ή ακόμα και ο ημιτελικός του Κυπέλλου Πρωταθλητριών την περίοδο 1984/1985 αλλά ο άθλος στην ΑΕΛ τρία χρόνια αργότερα.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του Γκμοχ στη Λάρισα όμως συντελέστηκε και μία από τις μεγαλύτερες αδικίες στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου.

Το 1983 οδήγησε την θεσσαλική ομάδα στην δεύτερη θέση στο πρωτάθλημα πίσω από τον Ολυμπιακό , ενώ το αποκορύφωμα ήρθε το 1988 με το πρώτο και μοναδικό πρωτάθλημα Α’ εθνικής στην ιστορία της ΑΕΛ. Ο ίδιος απολύθηκε αμέσως μετά τη μαθηματική κατάκτηση του τίτλου, μία αγωνιστική πριν το τέλος, επειδή είχε συμφωνήσει με τον Γιώργο Κοσκωτά για να αναλάβει τον Ολυμπιακό και δεν είχε πει τίποτα στη διοίκηση των Θεσσαλών

Προπονήσεις με μετεωρολόγο, το μηχανάκι και… το κλουβί στη Λεωφόρο

Αναμφίβολα, πέραν του πλούσιου έργου που άφησε στις ομάδες του, ο Γιάτσεκ Γκμοχ θα μνημονεύεται για τον εκκεντρικό και ιδιαίτερο του  χαρακτήρα. Ένας λάτρης της πειθαρχίας και της φυσικής κατάστασης. Είχε κόντρες με αστέρια, και δεν δίσταζε να επιβάλλει εξαιρετικά απαιτητικές προπονήσεις. Πρωτόγνωρα για τα ελληνικά δεδομένα η προσήλωση στη στρατηγική και την κατάλληλη προετοιμασία πριν από κάθε αγώνα. Είχε μάλιστα προσλάβει και… μετεωρολόγο να του λέει τον καιρό μια βδομάδα πριν από κάθε αγώνα! Αν είχε βροχή, διαμόρφωνε ανάλογα τον αγωνιστικό χώρο. Αν ο αγώνας θα γίνονταν σε ξηρό γήπεδο, η προπόνηση θα γίνονταν επίσης σε  ανάλογο έδαφος. Χαρακτηριστικά στο πέρασμα του από τον Ολυμπιακό, οι Λάγιος Ντέταρι και Χουάν Χιλμπέρτο Φούνες λέγεται ότι  δεν τρελαίνονταν και από τη χαρά τους για αυτά τα …καψόνια και ζήτησαν μεταγραφή με αποτέλεσμα το πέρασμα του από την ομάδα να είναι σύντομο.

Καινοτόμος της εποχής, καθιέρωσε γυμναστή και έφερε τελευταίας τεχνολογίας εξοπλισμό εκγύμνασης που βελτίωσε εντυπωσιακά την φυσική κατάσταση των ποδοσφαιριστών του Παναθηναϊκού. Οι προπονήσεις σκληρές με πρωινό ξύπνημα στις 5.30 , πορεία τεσσάρων χλμ με 20 κιλά στις πλάτες, ασκήσεις, ιατρική παρακολούθηση, προπόνηση με μπάλα, φαγητό, λίγη ξεκούραση και ξανά προπόνηση. Παύση στις οκτώ και απόσυρση στις 23.00.
Εκπληκτικές οι σκηνές με το ίδιο να παρακολουθεί το τρέξιμο των παιχτών του στα βουνά ακολουθώντας με ένα μηχανάκι!
Η εντυπωσιακότερη ιστορία ωστόσο του Γιάτσεκ Γκμοχ στην Ελλάδα, έλαβε χώρα το 1983, όντας προπονητής του Παναθηναϊκού.

Ήταν Παρασκευή 7 Οκτωβρίου, όταν, ο τότε νεαρός ρεπόρτερ Μένιος Σακελλαρόπουλος, πήγε να καλύψει την προπόνηση του Παναθηναϊκού στο γήπεδο της Λεωφόρου. Ο Γκμοχ τον κατήγγειλε για …κατασκοπεία για λογαριασμό του Ολυμπιακού ο δημοσιογράφος της εφημερίδας «Έθνος» ήρθε αντιμέτωπος με το πλήθος που ήταν μαζεμένο εκείνη την ώρα στο γήπεδο. Κάτι ανάλογο συνέβη και με τον δημοσιογράφο του «Φιλάθλου» Χρήστο Κοντό. Την επόμενη επικράτησε πανικός, με εφημερίδες και εισαγγελείς να ζητούν την απέλαση του Πολωνού προπονητή από τη χώρα.

Η υπόθεση έφθασε στα δικαστήρια στις 14 Οκτωβρίου 1983 και ο αθλητικός δικαστής επέβαλε στον Γκμοχ ποινή απαγόρευσης εισόδου στους αγωνιστικούς χώρους για δύο μήνες. Τιμωρία που δεν του επέτρεπε να δώσει το παρόν στο ντέρμπι των αιωνίων απέναντι στον Ολυμπιακό. Και κάπως έτσι εγένετο το περιβόητο κλουβί! Κατασκευάστηκε πάνω από τη θύρα 11 του γηπέδου της Λεωφόρου, ένα σιδερένιο κλουβί διαστάσεων 1,50 Χ 0,70 με σκοπό να μπει μέσα ο προπονητής και να κοουτσάρει… λαθραία την ομάδα του στο ντέρμπι. Το συγκλονιστικό θέμα με τίτλο «Σε σιδερένιο κλουβί σφυρίζει ο Γκμοχ» δημοσιεύτηκε άμεσα από τον ίδιο τον καταξιωμένο δημοσιογράφο στην εφημερίδα που εργαζόταν και ακολούθησε… πάταγος. Ο Γκμοχ τελικά δεν μπήκε στο περιβόητο κλουβί αν και έγινε … πρόβα με κάποιον που είχε τον ίδιο σωματότυπο με τον Πολωνό.

Το δημοσίευμα δημιούργησε νέο κύκλο αντιπαραθέσεων και νέα επέμβαση του αθλητικού δικαστή, που κάλεσε την αθηναϊκή ΠΑΕ σε απολογία για δυσφήμιση του αθλήματος! Ως δια μαγείας το κλουβί εξαφανίστηκε και άνθρωποι της διοίκησης ισχυρίστηκαν ότι ήταν προϊόν μοντάζ κάτι που αποδείχθηκε ψέμα από τον ρεπόρτερ της Μανόλη Σαριδάκη ο οποίος το βρήκε πεταμένο σε χωράφι στα Σπάτα! Την παραμονή του ντέρμπι ανακοινώθηκε η αναστολή της ποινής του και κάθισε κανονικά στον πάγκο για πρώτη φορά μετά το επεισόδιο (ως τότε ήταν στην εξέδρα και έδινε οδηγίες με γουόκι τόκι!) και κάπως έτσι έλαβε τέλος η απίθανη αυτή ιστορία.

(Πολλά παραπάνω από) έξι Χρόνια στο Ελλάντα

Το 1985 συνέγραψε το βιβλίο του,   «Γιάτσεκ Γκμοχ Έξι Χρόνια στο Ελλάντα» το οποίο ήταν η ως τότε αυτοβιογραφία του και φυσικά έγινε ανάρπαστο. Ίσως ούτε ο ίδιος να μπορούσε να φανταστεί κατά την διάρκεια της ιδιαίτερης άφιξης του στη χώρα μας, ότι η Ελλάδα θα γινόταν η δεύτερη πατρίδα του, όπως έχει δηλώσει.

Το τελευταίο κεφάλαιο της μακράς προπονητικής του πορείας στους ελληνικούς πάγκους γράφτηκε το 2010 στον Παναθηναϊκό, εκτελώντας χρέη υπηρεσιακού προπονητή. Το μόνο βέβαια είναι ότι ο Πολωνός κόουτς κατέχει μια ξεχωριστή και περίοπτη θέση στην καρδιά των Ελλήνων φιλάθλων και του ποδοσφαίρου μας.